انواع سیستم آبیاری درخت پسته

آبیاری درخت پسته یکی از عوامل حیاتی برای رشد و بهره ‌وری این محصول ارزشمند است. با توجه به شرایط خشک و نیمه‌ خشک مناطق عمده کشت پسته، انتخاب روش صحیح آبیاری پسته تأثیر مستقیم بر کیفیت و میزان محصول دارد. رعایت اصول صحیح آبیاری درخت پسته، از جمله زمان ‌بندی دقیق و تأمین آب مورد نیاز گیاه، نقش مهمی در پیشگیری از تنش آبی و افزایش بازدهی دارد.

همچنین مراحل مختلف آبیاری درخت پسته، از راه ‌اندازی سیستم‌ های آبیاری تا توزیع صحیح آب، باید به ‌دقت برنامه ‌ریزی شوند تا سلامت و رشد بهینه درختان پسته تضمین گردد. آشنایی با تمام جزئیات آبیاری پسته و دیگر محصولات کشاورزی در مدیریت بهینه منابع آب و ارتقاء بهره ‌وری، امری ضروری است.

بیشتر بدانید: مزایای کود اوره و زمان مناسب مصرف

آبیاری درخت پسته چگونه است؟

برنامه‌ ریزی آبیاری درخت پسته فرآیند تصمیم‌ گیری برای تعیین زمان و مقدار مصرف آب است که بر اساس اطلاعات آب و هوایی، خاک، محصول و عوامل دیگر انجام می ‌شود. به دلیل محدودیت منابع آبی، مدیریت آبیاری، به‌ ویژه در مناطق خشک و نیمه‌ خشک، اهمیت ویژه ‌ای دارد. برنامه ‌ریزی آبیاری درخت پسته معمولاً بر اساس نوع خاک و مراحل رشد درختان انجام می ‌شود. حتی در مناطق مرطوب نیز آب یک منبع محدود است و بهره‌ وری باغات پسته به سیستم و برنامه ‌ریزی آبیاری بستگی دارد.

برنامه‌ ریزی آبیاری درخت پسته باید براساس عواملی مانند نیاز آبی درخت، ویژگی ‌های خاک، وضعیت آب و هوا، خصوصیات گیاه و نوع سیستم آبیاری انجام شود. در شرایط کمبود آب آبیاری شیرین در تابستان در مناطق خشک، کشاورزان مجبور به کاهش مصرف آب هستند.

نحوه آبیاری درخت پسته به این صورت است که درختان جوان باید به‌ طور کامل آبیاری شوند، ولی درختان مسن ‌تر نیاز به آب کمتری دارند. هرچند کاهش دفعات آبیاری پسته می ‌تواند موجب کاهش عملکرد محصول شود، آبیاری بیش از حد نیز مشکلاتی مانند پوسیدگی ریشه، شور شدن خاک و شستشوی مواد مغذی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، برنامه‌ ریزی آبیاری صحیح باید مقدار آب مورد نیاز درختان پسته را در زمان مناسب تأمین کند.

بیشتر بخوانید: انواع کود حیوانی و مزایای آن

انواع سیستم آبیاری درخت پسته

برای انتخاب بهترین روش آبیاری درخت پسته، باید به فاکتورهای مختلفی توجه کرد. آبیاری هر درخت باید با در نظر گرفتن فصل آبیاری، شرایط آب و هوایی، نوع و بافت خاک، اقلیم منطقه، نوع درخت و سن آن انجام شود.

مهم است که روش آبیاری پسته انتخابی نه تنها موجب افزایش عملکرد محصول شود، بلکه در مصرف آب نیز صرفه ‌جویی به عمل آورد و از شسته شدن خاک و آسیب به آن جلوگیری کند. به طور کلی، روش‌ های رایج آبیاری درخت پسته به شرح زیر هستند:

• آبیاری غرقابی پسته

یکی از روش های آبیاری درخت پسته آبیاری غرقابی است که با استفاده از گرانش، آب را بدون استفاده از فشار به زمین‌ های کشاورزی منتقل می ‌کند. این روش مزایای خاص خود را دارد که از جمله آن می‌ توان به اقتصادی بودن، افزایش رطوبت خاک در ناحیه ریشه و تأمین نیاز آبی گیاه اشاره کرد.

اما معایب این روش نیز قابل توجه است؛ از جمله اینکه در مصرف آب ناکارآمد است و در خاک ‌های شنی به درستی عمل نمی ‌کند، بنابراین استفاده از آن در این نوع خاک‌ ها توصیه نمی ‌شود.

• آبیاری شیاری پسته(جویچه ای)

در آبیاری درخت پسته به روش شیاری، کانال‌ هایی موازی و کم‌ عرض در جهت شیب زمین ایجاد می ‌شوند و آب به آرامی از این کانال‌ ها عبور می ‌کند. از جمله مزایای این روش می ‌توان به صرفه ‌جویی در زمان، هزینه اولیه کم و سادگی اجرا اشاره کرد. اما معایب آن شامل مصرف زیاد آب و فرسایش خاک ناشی از جریان آب است که می‌ تواند به کاهش حاصلخیزی زمین منجر شود.

• آبیاری تحت فشار پسته (بارانی)

آبیاری تحت فشار که یکی از انواع روش های آبیاری درخت پسته می باشد به‌گونه ‌ای است که توزیع آب در مزرعه از طریق لوله ‌ها و فشاری که توسط پمپ و اختلاف ارتفاع تولید می ‌شود، انجام می ‌گیرد.

این روش مزایای زیادی دارد از جمله توزیع نسبتاً یکنواخت آب در مزرعه، افزایش سطح زیر کشت و بهبود راندمان آبیاری. با این حال، معایب آن شامل هزینه بالای اجرا و عدم کارایی مناسب در شرایط باد شدید یا دمای بیش از حد بالا است.

• آبیاری قطره ‌ای پسته

آبیاری قطره ‌ای، همان ‌طور که از نامش پیداست، به روش قطره‌ ای و با استفاده از قطره ‌چکان ‌ها درختان را آبیاری می ‌کند. یکی از مزایای این روش این است که ساده‌ ترین روش آبیاری پسته بوده و به خوبی کمبود رطوبت خاک را جبران می ‌کند.

اما معایب آن شامل گرفتگی قطره‌ چکان‌ ها به دلیل ریز بودن سوراخ‌ ها، تجمع نمک در سطح خاک و مشکلات مشابه است. با این حال، این روش امکان استفاده از کودهای مایع را فراهم می ‌کند که می ‌تواند راندمان کوددهی را به ‌طور قابل توجهی افزایش دهد.

نکته: باید گفت که بهترین روش آبیاری درخت پسته، آبیاری قطره ‌ای است. این روش به ‌عنوان یکی از بهترین روش‌ ها برای آبیاری پسته شناخته می ‌شود، چرا که می ‌تواند در کاهش مصرف آب و در عین حال افزایش عملکرد محصول بسیار مؤثر باشد.

مقاله پیشنهادی: آفت زنجره پسته و روش های مبارزه و کنترل آن

نیاز آبی درخت پسته

نیاز آبی محصولات را می‌ توان با استفاده از داده ‌های نرخ تبخیر و تعرق (ET) محاسبه کرد. تبخیر و تعرق به فرآیندهای اتلاف آب از سطح خاک (تبخیر) و سطح گیاه (تعرق) اشاره دارد. درخت پسته نیز از این قانون مستثنی نیست و تلفات ET آن عمدتاً تحت تأثیر شرایط آب و هوایی و سایبان درختان قرار دارد.

نوع خاک نیز بر ظرفیت نگهداری آب تأثیر می ‌گذارد، بنابراین وضعیت و ظرفیت خاک باید به ‌طور منظم بررسی شود تا بتوان نیاز آبی درختان پسته را به ‌دقت محاسبه کرد. برای این منظور می ‌توان از سنسورهای سنجش رطوبت خاک استفاده کرد تا برنامه ‌ریزی آبیاری دقیق‌ تری انجام شود. لازم به ذکر است که هنگام استفاده از سنسورها باید حداقل از دو نقطه مختلف و در اعماق متفاوت برای اندازه ‌گیری رطوبت استفاده کرد. پس از محاسبه رطوبت خاک، در صورت نیاز، باید آبیاری درختان پسته انجام شود.

زمان آبیاری پسته

به طور کلی چرخه آبیاری درخت پسته را می ‌توان در چهارم مرحله خلاصه کرد:

• مرحله اول: گسترش پوسته
• مرحله دوم: سخت شدن پوسته
• مرحله سوم: رشد مغز
• مرحله چهارم: مرحله بعد از برداشت

در مرحله سخت شدن پوسته پسته و مرحله بعد از برداشت، درخت پسته تحمل بیشتری نسبت به تنش های آبی دارد. در این مراحل، تولیدکنندگان می‌ توانند تا 50 درصد از میزان آب کمتری استفاده کنند، به‌ ویژه در فاصله زمانی که پوسته از بین رفته و رشد مغز سریع‌ تر شده است.

اما در مرحله سوم، یعنی رشد مغز، درختان نسبت به استرس آبی حساس ‌ترین وضعیت را دارند. کمبود آب در این مرحله تأثیر زیادی بر عملکرد درختان پسته خواهد داشت، بنابراین باید از ایجاد تنش آبی در این زمان حساس جلوگیری شود.

آبیاری نهال پسته تازه کاشته شده

توصیه می‌ شود که آبیاری نهال پسته تازه کاشته شده بلافاصله بعد از کاشت انجام شود.
دوره آبیاری نهال پسته به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله بافت خاک، سن نهال و شرایط آب و هوایی. مهم است که از آبیاری بیش از حد نهال برای تسریع در رشد آن خودداری کنید. رطوبت اضافی می‌ تواند موجب فعال شدن برخی از باکتری ‌ها و قارچ ‌های خاکزی شود که ممکن است برای نهال مضر باشند.

زمان آبیاری درخت پسته در تابستان

آبیاری درخت پسته در تابستان نیز مقوله ‌ای مهم و جداگانه است. در فصل تابستان، باید درختان را تا عمق یک متری آبیاری کنید. معمولاً نیاز آبی درختان پسته در ماه‌ های تیر و مرداد افزایش می ‌یابد.
به همین دلیل، فواصل آبیاری درخت پسته باید با توجه به میزان بارندگی و دمای هوا تنظیم شود تا در صورت لزوم افزایش یا کاهش یابد. در این دوران، آب مورد نیاز در هر مرحله آبیاری، از تیرماه تا زمان برداشت میوه، به ‌طور متوسط بین ۱۷۰ تا ۱۹۰ لیتر به ازای هر درخت خواهد بود.

• زمان آبیاری درخت پسته در فصل تابستان، هر 15 تا 20 روز یکبار می باشد.

نکته: در فصول پاییز و زمستان درخت پسته به دلیل خواب زمستانی نیاز به آبیاری کمی دارد. همچنین در اکثر مناطقی که بارش‌ های طبیعی وجود دارد، آبیاری پسته انجام نمی‌ شود یا هر 45 تا 60 روز یک ‌بار این انجام می ‌شود.

نقل قول:

Although considered tolerant to drought, pistachio tree systematically gives higher yields when water is available, especially during the summer months. In general, water stress promotes the phenomenon of alternate bearing. Pistachio trees have high water requirements especially during the filling of nuts (summer). “Source“

ترجمه: اگر چه درخت پسته به خشکی متحمل می شود، اما به طور سیستماتیک زمانی که آب در دسترس باشد، به ویژه در ماه های تابستان، محصول بیشتری می دهد. به طور کلی، تنش آبی باعث ترویج پدیده باربری متناوب می شود. درختان پسته به خصوص در هنگام پر کردن آجیل (تابستان) نیاز آبی زیادی دارند.

زمان آبیاری درخت پسته در بهار

مطمئناً باید زمان آبیاری درخت پسته در هر فصل را به ‌دقت مشخص کنید. به‌ عنوان مثال، برای آبیاری درخت پسته در بهار، باید بدانید که در این دوره، پسته‌ ها به شکل نخودی در می ‌آیند و نیاز به دریافت آب خواهند داشت.
در این زمان، نیاز به آبیاری درخت پسته در دوران تشکیل میوه افزایش می ‌یابد. در روش آبیاری غرقابی، اولین دوره آبیاری پسته در سال جدید، پس از تشکیل میوه انجام می ‌شود.

درختانی که به ‌طور صحیح آبیاری می ‌شوند، عملکرد بیشتری خواهند داشت و پسته ‌های خندان ‌تری تولید خواهند کرد.
آب مورد نیاز درخت پسته در هر مرحله آبیاری، از اواسط اردیبهشت تا پایان فصل بهار، بین ۱۳۰ تا ۱۵۰ لیتر به ازای هر درخت است. همچنین می ‌توانید از کودهای مورد نیاز؛ همراه با آبیاری برای درخت پسته در بهار نیز استفاده کنید.

• زمان آبیاری درخت پسته در فصل بهار، هر ۲۰ الی ۲۵ روز یکبار می باشد.

جمع بندی

آبیاری درخت پسته به طور صحیح و به ‌موقع از عوامل کلیدی در رشد و بهره‌ وری این محصول است. انتخاب روش مناسب آبیاری پسته با توجه به شرایط محیطی و نیاز آبی درختان، موجب کاهش مصرف آب و افزایش کیفیت محصول می ‌شود. توجه به زمان‌ بندی و مقدار آبیاری در هر مرحله رشد درختان، به‌ ویژه در دوران حساس رشد مغز، اهمیت زیادی دارد. در نهایت، استفاده از روش‌ هایی مانند آبیاری قطره ‌ای می‌ تواند به بهینه ‌سازی مصرف آب و بهبود عملکرد باغات پسته کمک کند.

سوالات متداول:‌