پوکی پسته
از مسائل مهمی که پسته کاران عزیز ممکن است با آن درگیر باشند، مشکل پوکی پسته است که در طول فصل رشد رخ می دهد و در صورت کم توجهی به آن، بخش قابل توجهی از پسته را از دست داده و عملکرد را به شدت کاهش می دهد. به همین دلیل در این مقاله تلاش بر این است، علت پوکی پسته بررسی شود و راه حل هایی برای این مشکل به شما کشاورزان محترم ارائه شود.
علت پوکی پسته
چرا پسته پوک می شود؟ برای بررسی مشکلات چه در باغ پسته و چه در سایر باغات بهترین کار این است که ابتدا علت را مورد بررسی قرار داده و سپس راهکار های موثر ارائه شود. پوکی پسته یک بیماری فیزیولوژیکی است و می توان گفت این بیماری به شرایط مختلفی بستگی دارد. کشاورزان با شناخت و پیشگیری از بروز آنها، می توانند در درمان پوکی پسته موفق شوند. علت پوکی پسته به شرح زیر می باشند:
گرده افشانی ناقص یا عدم گرده افشانی
عمل انتقال دانه گرده نر به درختان ماده از طریق حشرات یا باد را گرده افشانی می گویند. گرده افشانی در درختان پسته نقش اساسی در تشکیل میوه های سالم و خوشه های کامل دارد. این فرآیند زمانی موفقیت آمیز است که دانه های گرده به تخمک برسند و عمل لقاح به درستی انجام شود. در غیر این صورت، گرده افشانی ناقص یا عدم انجام آن رخ می دهد که می تواند مانع تشکیل میوه های مطلوب شود.
عوامل مختلفی می توانند باعث گرده افشانی ناقص و تولید پسته های پوک شوند، از جمله:
- بارندگی، طوفان و یا گرد و غبار در زمان گرده افشانی
- آرایش غیر استاندارد پایه های نر و ماده و نسبت نامناسب آن ها
- وجود نوسانات دمایی (با توجه به اینکه گرده افشانی پسته در دمای پایین کاهش پیدا می کند و یا ناقص صورت می گیرد) که عدم رشد لوله گرده تا رسیدن به تخمک را به دنبال دارد و در نهایت گرده افشانی کامل نمی شود و عدم گرده افشانی اتفاق می افتد.
راه حل جلوگیری از پوکی پسته به علت عدم گرده افشانی
- اغلب در باغات پسته گرده افشانی به صورت طبیعی و مصنوعی انجام می شود. قابل ذکر است که تعداد درختان نر و ماده در باغات پسته اهمیت زیادی دارد. باید در ازای هر 15 الی 25 درخت پسته ماده یک درخت نر نیز در باغ کاشته شود.
- در باغاتی که گرده افشانی طبیعی به خوبی انجام نمی شود، کشاورزان از روش های گرده افشانی مصنوعیبرای افزایش گرده استفاده می کنند. به همین دلیل تعدادی از شاخه های گل دار قرمز و زرد از درخت نر بریده شده و داخل بطری آب گذاشته می شود تا بر روی درختان ماده خلاف جهت باد آویزان کنند تا گرده ها توسط باد در باغ پخش شوند.
- محلول پاشی به روش فروت ستقبل از ورم کردن جوانه ها
تاثیر گرمای شدید در پوکی پسته
درختان پسته به طور کلی مقاومت نسبی در برابر گرما دارند، اما در مواجهه با گرمای شدید ممکن است دچار آفتاب سوختگی شوند و در زمان تشکیل میوه نیز با مشکلاتی مانند سقط جنین روبه رو شوند. گرمای شدید، به ویژه در دوره گرده افشانی یا پس از آن، می تواند تأثیرات منفی زیادی بر فرآیند تلقیح داشته باشد. این شرایط ممکن است باعث شود تخمک در زمان رسیدن دانه گرده آماده نباشد، رشد میوه ناقص شود، یا جنین میوه سقط شود که در نهایت منجر به پوکی پسته می شود.
شدت خسارت ناشی از گرما و میزان پوکی پسته با توجه به ارقام مختلف درختان پسته متفاوت است. این موضوع اهمیت انتخاب ارقام مقاوم و مدیریت مناسب در برابر گرمای شدید را بیشتر نشان می دهد.
عدم توجه به فروت ست (تکنیکی در محلول پاشی) نیز دلیل دیگر پوکی پسته در اثر گرما است که اگر فروت ست پاییز و بهار انجام نشود احتمال پوکی و سقط جنین بسیار افزایش می یابد.
راه حل درمان پوکی پسته به دلیل گرما
- در صورت امکان باغ را در مناطقی با آب و هوای مناسب احداث کنید
- محلول پاشی ریز مغذیها و فروت ست، یک نوبت بعد برداشت محصول و یک نوبت قبل تورم جوانه ها احتمال پوکی پسته و سقط جنین آن را در اثر گرما کاهش می دهد.
- مصرف بهینه کود سیلیکات پتاسیم مقاومت بافت های درخت در مقابل تنش های محیطی مانند گرمای شدید را افزایش می دهد.
تاثیر تغذیه نامناسب در علت پوکی پسته
پسته مانند دیگر محصولات در طی مراحل رشدش نیاز های متفاوتی دارد که باید به آن ها توجه کرد. توجه به این نیاز ها و داشتن برنامه غذایی اصولی و مناسب با این محصول باعث افزایش رشد و عملکرد کیفی محصولات می شود. تغذیه مناسب درختان پسته تاثیر مثبت و چشمگیری در کاهش پوکی مغز پسته دارد. در هنگام تشکیل دانه اگر برنامه غذایی اصولی رعایت نشود و گیاه دچار کمبود مواد غذایی شود نوعی اختلال در رشد مغز و پر شدن دانه به وجود می آید که منجر به پوکی پسته می شود.
راه حل های جلو گیری از پوکی پسته ناشی از برنامه غذایی نامناسب
- یکی از روش ها برای جلوگیری از پوکی پسته، تنک کردن خوشه های کم باری است که قبل از پر شدن دانه ها انجام می شود. این کار به کاهش رقابت بر سر منابع غذایی موجود کمک کرده و باعث می شود خوشه های باقی مانده پرتر و سالم تر شوند.
- داشتن یک برنامه غذایی اصولی و مناسب برای پسته بسیار ضروری است. تغذیه درختان باید در زمان های مناسب و تحت نظر کارشناس گیاه پزشک انجام گیرد. از جمله مهم ترین عناصر برای درشتی مغز پسته، پتاسیم است که باید در زمان مناسب مصرف شود تا تأثیر مثبت بر عملکرد محصول داشته باشد. مصرف کود سیلیکات پتاسیم در زمان درست، علاوه بر افزایش مقاومت گیاه، به انتقال مواد غذایی از برگ به میوه کمک کرده و باعث افزایش رشد و جلوگیری از پوکی پسته می شود.
آبیاری نامنظم و نامناسب
مراحل شکل گیری مغز پسته و پر شدن آن نسبت به سایر مراحل رشد حساسیت بیشتری به آبیاری نامنظم و ناکافی دارند و به دلیل مدیریت آبیاری نادرستِ، عملکرد به علت پوکی پسته کاهش شدیدی خواهد داشت. در این شرایط درخت پسته به طور طبیعی مانع رشد مغز بعضی از پسته ها می شود.
اگر مقدار آب مورد نیاز درخت پسته در هنگام تشکیل مغز تامین نشود، پتانسیل رشد مغز پسته کم شده و در این حالت حتی اگر کوددهی کاملا اصولی نیز انجام شود باز هم پوکی پسته اتفاق می‌افتد.
راه حل درمان پوکی پسته جهت آبیاری نامناسب
- تنظیم کردن دوره های آبیاری و تامین نیاز آبی درختان در زمان تشکیل میوه و پر شدن مغز
- محلول پاشی کلسیم در مراحل رشد گیاه، مقاومت آن را نسبت به تنش های محیطی مانند خشکی افزایش می دهد.
آفات و بیماری ها
از دیگر علت پوکی پسته آسیبی است که به دلیل تغذیه آفات مکنده مانند سن و سنک به پسته وارد می شود. این آفات با سوراخ کردن پوست پسته و تغذیه از میوه درخت پسته، از رشد مغز جلو گیری می کنند.
راه حل جلوگیری از پوکی پسته به دلیل خسارت آفات
- رعایت بهداشت باغ
- جمع آوری و از بین بردن بقایای گیاهی که راهی مؤثر برای از بین بردن آفت هایی است که در فصل زمستان در این بقایا باقی می مانند.
- برای کنترل آفات درختان پسته، استفاده از سموم مناسب و انجام مبارزه شیمیایی در زمان درست بسیار اهمیت دارد. بهتر است برای انتخاب سموم و روش صحیح استفاده از آن ها، حتماً با یک کارشناس گیاه پزشک مشورت کنید تا از خسارت های احتمالی جلو گیری شود.
هرس نکردن شاخه های درختان از دیگر علت های پوکی پسته
هر ساله در فصل زمستان و در هنگام خواب درختان، هرس به منظور سربرداری، فرم دهی، تنک شاخه ها و باردهی درختان توسط کشاورزان انجام می شود. هرس کردن از دیگر عواملی است که می تواند در میزان پوکی پسته تاثیر گذار باشد. در راستای کاهش پوکی مغز پسته بهتر است از تنک کردن شاخه ها، هرس اصولی با کمک کارشناس در زمان مناسب غافل نشوید.
نقش عوامل هورمونی در پوکی پسته
برخی از هورمون ها مانند سایتوکینین، جیبرلین و اکسین در رشد جنین پسته تاثیر مثبت و بسزایی دارند. زمانی که تعادل بین هورمون های محرک رشد و بازدارنده های رشد در گیاه به هم بخورد، رشد کاهش پیدا کرده و حتی ممکن است دانه های پسته پوک شوند. برای بهبود عملکرد و کاهش پوکی محصول، استفاده از هورمون های محرک رشد دانه در مراحل تشکیل و پر شدن آن، با نظر کارشناسان گیاه پزشک توصیه می شود.
سخن پایانی
مشکل پوکی پسته در باغ بسیار شایع است و کشاورزان هر ساله با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند. گرده افشانی ناقص، آفات و بیماری ها، تغذیه ناکافی و… همه می توانند در پوکی پسته دخیل باشند.
قابل ذکر است برای جلوگیری از پوکی پسته می توانید از راهکار هایی همچون؛ کنترل آفات و بیماری ها، مدیریت صحیح گرده افشانی و لقاح و… استفاده کنید.
جدول خلاصه مطلب: علت پوکی پسته
| دلیل پوکی پسته | توضیحات | راه حل ها |
|---|---|---|
| گرده افشانی ناقص یا عدم گرده افشانی | گرده افشانی ناکافی به دلیل عوامل طبیعی مانند طوفان و بارندگی | افزایش درختان نر در باغات گرده افشانی مصنوعی محلول پاشی فروت ست قبل از ورم جوانه ها |
| تاثیر گرمای شدید | گرما باعث سقط جنین میوه و کاهش کیفیت می شود | احداث باغ در مناطق با آب و هوای مناسب محلول پاشی فروت ست و ریزمغذی ها استفاده از کود سیلیکات پتاسیم |
| تغذیه نامناسب | کمبود مواد غذایی باعث اختلال در رشد و پوکی پسته می شود | تنک کردن خوشه های کم بار برنامه غذایی مناسب با تأکید بر پتاسیم و سیلیکات پتاسیم |
| آبیاری نامناسب | آبیاری ناکافی در زمان تشکیل مغز باعث کاهش کیفیت می شود | تنظیم دوره های آبیاری محلول پاشی کلسیم برای افزایش مقاومت در برابر خشکی |
| آفات و بیماری ها | آفات مکنده مانند سن باعث کاهش رشد مغز می شوند | رعایت بهداشت باغ استفاده از سموم مناسب با مشورت کارشناس |
| هرس نکردن شاخه ها | عدم هرس اصولی منجر به کاهش کیفیت و پوکی پسته می شود | هرس به موقع با مشورت کارشناس گیاه پزشک |
| عوامل هورمونی | عدم تعادل هورمون ها می تواند رشد دانه را مختل کند | استفاده از هورمون های محرک رشد دانه در مراحل تشکیل |
