نماتد پسته چیست؟
از بیماری های مهمی که درخت پسته به آن دچار می شود، بیماری نماتد پسته است. نماتد پسته، از جمله مهم‌ترین بیماری های گیاهی به حساب می‌آید که می‌تواند درختان پسته را تحت تاثیر قرار دهد.
نماتد ها موجودات میکروسکوپی به شکل کرم هستند که در خاک زندگی کرده و می‌توانند به ریشه‌های گیاهان حمله و آنها را آلوده کنند.
این آفت با ایجاد غده هایی روی ریشه، درختان پسته را نابود می‌کند و می‌تواند به سرعت در باغ پخش شود و تمامی درختان را آلوده کند. در این مقاله قصد داریم علائم تشخیص نماتد پسته و راه حل هایی برای پیشگیری و یا درمان این آفت بپردازیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با انواع نماتد
نماتد های پسته از عوامل بیماری زای مهم درختان پسته که می‌توانند موجب ضعف درخت و کاهش تولید محصول شوند. انواع نماتد پسته های مهم که به درختان پسته آسیب می‌زنند عبارتند از:
- نماتد سنجاقی (Paratylenchus hamatus)
- نماتد مولد زخم ریشه (Paratylenchus neglectus)
- نماتد خنجری (Xiphinema americanum)
- نماتد مولد غده ریشه (Meloidogyne spp)
بیشتر بخوانید: کنترل آفت پسیل پسته
علائم نماتد پسته
کشاورزان اغلب می‌پرسند که چگونه می‌توانیم بفهمیم درختان ما به نماتد آلوده شده‌اند. باید گفت علائم مشاهده شده در سطح زمین یا بخش های هوایی درخت به تنهایی برای تشخیص نماتد کافی نیست. برای تشخیص قطعی، لازم است نمونه هایی از ریشه و خاک جمع آوری و در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شوند.
به طورکلی، علائم آلودگی به نماتد پسته شبیه کمبود مواد غذایی است، اما در ریشه ها می تواند باعث تشکیل غده شود. اگر با علائم زیر مواجه شدید، احتمال وجود نماتد را در نظر بگیرید:
- بروز نشانه های کمبود عناصر غذایی در برگ
- غده‌ای شدن ریشه درخت (به گفته کشاورزان ساچمه‌ای شدن)
- کوتاه تر شدن ریشه های آلوده نسبت به ریشه های سالم
- جذب نشدن آب و مواد غذایی توسط ریشه‌های آلوده
- کاهش پیدا کردن رشد درخت نسبت به حالت طبیعی
- تغییر رنگ دادن برگ های جوان به سبز روشن و رنگ زرد
- کاهش باردهی و محصول
- خشک شدن درخت یا به عبارتی حاشیه خشکی برگ ها (سبب ضعف و خشک شدن تدریجی درخت)
پیشگیری از نماتد پسته
منتظر بروز مشکل نباشید تا سپس به فکر راه‌حل آن باشید. باغداران باید پیش از وقوع هرگونه آسیب، از درختان خود مراقبت کرده و اقدامات پیشگیرانه را اجرا کنند. برای جلوگیری از آلودگی به نماتد پسته و مدیریت این آفت در باغ‌ها، می‌توانید روش‌های زیر را به کار بگیرید:
استفاده از کودهای مناسب: مصرف کودهای حیوانی پوسیده همراه با کودهای شیمیایی نظیر سولفات پتاسیم (سولوپتاس)، اوره فسفات، سوپر فسفات، و اسید فسفریک، می‌تواند در کنترل نماتدها مؤثر باشد. این کودها را باید به‌صورت چالکود عمیق در خاک اطراف ریشه‌ها استفاده کرد تا به تقویت و رشد بهتر ریشه‌ها کمک کنند.
بهبود ساختار خاک: کیفیت و بافت خاک نقش مهمی در فعالیت و تکثیر نماتدها دارد. اصلاح خاک و بهبود بافت آن می‌تواند به کاهش فعالیت نماتدها و افزایش سلامت درختان کمک کند.
خاک‌های شنی و سبک آسان‌تر می‌توانند نماتدها را در خود رشد و پرورش دهند، بنابراین افزایش سنگینی بافت خاک، مانند اضافه کردن خاک رس یا مواد آلی، در کاهش فعالیت نماتدها مؤثر است.
استفاده از ارقام مقاوم: طبق تجربیات مواردی مانند بنه کوهی و پسته بادامی زرندی در برابر نماتد مقاوم‌تر هستند. انتخاب این ارقام پسته که مقاومت بالا تری نسب به دیگر ارقام دارند می‌تواند به کاهش خسارات ناشی از حمله نماتدها کمک کند.
رعایت بهداشت باغ: قبل از کاشت نهال‌ها حتما از سلامت آن ها اطمینان حاصل کنید؛ همچنین استفاده از ابزارهای ضدعفونی شده و تمیز می‌تواند در جلوگیری از ورود و گسترش نماتدها به باغات مؤثر باشد.
آبیاری مناسب: با مدیریت آبیاری و عدم استفاده از آب آلوده به بیماری نماتد، از انتقال نماتدها به بخش‌های سالم باغ جلوگیری می شود.
می‌توانید با اجرای صحیح این راهکارها برای مدت طولانی باغ پسته خود را در برابر آسیب‌های ناشی از نماتدها حفظ کنید.
روش های درمان نماتد پسته
از آنجایی که بیماری نماتد پسته می‌تواند به درختان آسیب‌های جدی وارد کند، اکثر افراد به دنبال راه درمانی قابل اعتماد برای این مشکل می‌گردند. به طور کلی راه حل‌های مختلفی برای درمان بیماری نماتد پسته وجود دارند که در ادامه آنها را بررسی می کنیم:
مصرف کودهای شیمیایی و تقویت کننده
از جمله راه حل های درمان بیماری نماتد پسته، استفاده از کودهای شیمیایی است، این کودها دارای انواع مختلفی هستند. از انواع کودهای مهمی که استفاده از آن بیماری نماتد درخت پسته را کنترل و درمان می کند، کود گوگرد مایع است.
کود گوگرد مایع با ضد عفونی کردن خاک، علاوه بر از بین بردن بیماری نماتد پسته، تمام آفاتی که در خاک هستند و به ریشه درخت آسیب می زنند را کشته و از بین می‌برد.
نکته: کود گوگرد به عنوان بهترین کود برای پسته در زمستان نیز شناخته می‌شود.
مقاله پیشنهادی: علت پوکی پسته چیست؟
تاثیرات خاک سبک و سنگین
از دیگر راه‌های درمان بیماری نماتد پسته، خاک های سبک و سنگین هستند. بافت خاک می‌تواند در رشد و فعالیت نماتد تاثراتی زیادی داشته باشد؛ قابل ذکر است خاک‌های شنی و سبک به نسبت خاک‌های رسی، تاثیر بیشتری در تکثیر نماتد دارند.
بدین جهت هر چه بافت خاک سنگین‌تر باشد، تقویت و رشد ریشه‌ها هم افزایش پیدا می کند و کنترل نماتد راحت‌تر می شود. همچنین استفاده از کود پتاس برای پسته، می‌تواند مقاومت درختان را نسبت به بیماری نماتد پسته بیشتر کند، ولی استفاده از این کود برای درمان نماتد به تنهایی کافی نیست.
سم مخصوص کشتن نماتد
یکی از سموم برای کشتن نماتد که میتوان از آن برای مبارزه با بیماری نماتد پسته استفاده کرد، نماتدکش راگبی است. این نماتدکش به صورت سیستماتک عمل نکرده و وارد اندام هوایی درخت نمی‌شود، همچنین تاثیر آن از طریق تماس با ریشه‌های درخت پسته در خاک می‌باشد.
این نماتدکش، از طریق مهار آنزیم استیل کولین استراز، می‌تواند در سیستم عصبی نماتد اختلال ایجاد کند و در نهایت باعث از بین رفتن بیماری نماتد پسته شود. در نهایت پیشنهاد می شود که قبل از انجام این گونه اعمال، حتماً با فردی متخصص در این حوضه، مشورت‌های لازم را انجام دهید.
عوامل مؤثر بر رشد نماتد پسته
اگر شما هم مانند بسیاری از کشاورزان و باغداران نگران بیماری نماتد پسته هستید، بهتر است بدانید که آفت نماتد پسته از راه‌های مختلفی وارد باغات می شود و به سرعت گسترش می یابد. در این بخش از مقاله مبارزه با بیماری نماتد پسته چند عامل مهم که باعث رشد و انتشار نماتدها می‌شود را نام برده و توضیحاتی راجب آنها ارائه می دهیم تا در حفظ سلامت باغتان دقت بیشتری بخرج دهید.
انتقال نهال آلوده: از اصلی‌ترین راه‌های ورود نماتد به باغات پسته، انتقال نهال‌های آلوده به باغ های سالم است؛ به همین دلیل قبل از کاشت، انتخاب نهال‌های سالم و بررسی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
استفاده از ابزار آلات آلوده: ابزارآلات کشاورزی که در باغات آلوده استفاده می‌شوند، می‌توانند خاک آلوده را به نقاط دیگر انتقال دهند. پس ضدعفونی و تمیز کردن ابزار قبل از استفاده در هر باغ جدید، بسیار اهمیت دارد.
آبیاری آلوده: آبیاری از منابع آب آلوده به نماتد پسته می‌تواند این آفت را به‌راحتی به باغات سالم منتقل کند؛ بنابراین، باید دقت داشته باشید که آب آبیاری از منابع سالم و تمیز تأمین شود.
بافت خاک: برخلاف تصور اکثر افراد، خاک‌های رسی و سنگین محیط مناسبی برای رشد نماتدها نیستند، اما خاک‌های شنی و سبک به دلیل داشتن منافذ بیشتر و قابلیت نفوذ بهتر آب، بستری مناسب‌تر برای تکثیر نماتد ها هستند؛ بنابراین، خاک‌های شنی می‌توانند شدت بیماری نماتد پسته را افزایش دهند.
نوع پایه و رقم پسته: انتخاب درست نوع پسته می‌تواند در کاهش خسارت‌های ناشی از نماتد مؤثر باشد. از انواع ارقام پسته مقاوم به بیماری نماتد پسته میتوان به مواردی چون؛ پسته بادامی زرندی و بنه کوهی اشاره کرد.
سخن پایانی ما درباره نماتد پسته
بیماری نماتد پسته یک آفت جدی که می‌تواند ریشه درختان را ضعیف کرده و به تولید محصول آسیب بزند. با رعایت بهداشت باغ، انتخاب نهال‌های مقاوم و استفاده از کودهای مناسب، میتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد. اگر باغی آلوده شد، نماتدکش‌ها و تقویت خاک راه‌حل‌های اصلی درمان هستند. مدیریت درست و مراقبت مداوم کلید حفظ سلامت درختان پسته است.
جدول خلاصه مطلب: نماتد پسته
| بخش | توضیحات |
|---|---|
| نماتد پسته چیست؟ | نماتد پسته یک بیماری گیاهی مهم است که درختان پسته را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موجودات میکروسکوپی به شکل کرم در خاک زندگی کرده و به ریشه گیاهان حمله می‌کنند. |
| انواع نماتدها | |
| 1. نماتد سنجاقی | Paratylenchus hamatus |
| 2. نماتد مولد زخم ریشه | Paratylenchus neglectus |
| 3. نماتد خنجری | Xiphinema americanum |
| 4. نماتد مولد غده ریشه | Meloidogyne spp |
| علائم آلودگی به نماتد پسته | |
| 1. نشانه‌های کمبود مواد غذایی در برگ‌ها | برگ‌های زرد یا سبز روشن |
| 2. غده‌ای شدن ریشه‌ها | معروف به “ساچمه‌ای شدن” |
| 3. کوتاه شدن ریشه‌های آلوده | نسبت به ریشه‌های سالم |
| 4. جذب ناکافی آب و مواد غذایی | توسط ریشه‌ها |
| 5. کاهش رشد و باردهی | به دلیل ضعف درخت |
| 6. خشک شدن تدریجی درخت | همراه با تغییر رنگ برگ‌ها |
| روش‌های پیشگیری | |
| 1. استفاده از کودهای مناسب | کودهای حیوانی پوسیده، سولفات پتاسیم، اوره فسفات و… |
| 2. بهبود ساختار خاک | افزودن خاک رس یا مواد آلی برای کاهش فعالیت نماتدها |
| 3. انتخاب ارقام مقاوم | بنه کوهی و پسته بادامی زرندی |
| 4. رعایت بهداشت باغ | استفاده از ابزارهای ضدعفونی شده |
| 5. مدیریت آبیاری | جلوگیری از استفاده از آب آلوده |
| روش‌های درمان | |
| 1. مصرف کودهای شیمیایی | مانند کود گوگرد مایع برای ضدعفونی خاک |
| 2. اصلاح بافت خاک | افزایش سنگینی خاک برای کاهش فعالیت نماتدها |
| 3. استفاده از نماتدکش‌ها | مانند نماتدکش راگبی |
| عوامل مؤثر بر رشد نماتد | |
| 1. انتقال نهال آلوده | بررسی سلامت نهال‌ها پیش از کاشت |
| 2. ابزارهای آلوده | ضدعفونی ابزارآلات کشاورزی |
| 3. آبیاری آلوده | استفاده از منابع آب تمیز |
| 4. بافت خاک | خاک‌های شنی و سبک مساعد برای نماتدها |
| 5. نوع پایه و رقم پسته | انتخاب ارقام مقاوم مانند بنه کوهی |
| سخن پایانی | نماتد پسته می‌تواند خسارات جدی به درختان پسته وارد کند. مدیریت درست، رعایت بهداشت و استفاده از کودهای مناسب راهکارهای اصلی پیشگیری و درمان هستند. |
نقل قول:
Root-knot nematodes, Meloidogyne spp., are one of the most important pathogens of pistachio trees, dominating most pistachio-growing areas in Iran. They are sedentary obligate endoparasitic nematodes with a wide host range and can remarkably damage and reduce yield production.”منبع“
ترجمه: نماتد های ریشه گره، Meloidogyne spp. یکی از مهم‌ترین پاتوژن‌های درختان پسته هستند که در بیشتر مناطق پسته‌کاری ایران غالب هستند. آنها نماتدهای اندوانگلی اجباری کم تحرک با دامنه میزبان وسیع هستند و می توانند به طور قابل ملاحظه ای به تولید محصول آسیب رسانده و کاهش دهند.
منابع خارجی: National Library of Medicine – West Coast Nut – hilgardia.ucanr.edu